Basınçlı Hava Hatlarının Korunması ve Tüketim Analizleri

Basınçlı hava, hemen her işletmede kullanılan bir enerji çeşididir. Günümüzdeki önemi ise gelişen teknoloji ile birlikte daha da artmıştır. Elektrik ile çalışan hemen her aygıtın, basınçlı hava ile çalışan tipi de bulunmakta ve işletmelerdeki yerlerini almaktadırlar. Pnömatik elemanlar olarak isimlendirilen bu aygıtlar basınçlı havayı tüketerek çalışmaktadırlar. Nasıl ki elektrik enerjisi işletme içinde her yana dağıtılmış bir yapıya sahipse, günümüzde basınçlı hava da aynı şekilde işletmenin değişik noktalarına iletilmekte ve oralardaki pnömatik ekipmanlarda tüketilmektedirler.

 

İşte bu noktada 2 önemli konu açığa çıkmaktadır. Elektrik enerji hatlarında olduğu gibi basınçlı hava hatlarında gezen havanın da kalitesinin ve tüketiminin izlenmesi gerekmektedir. Elektrik hatlarında kalite analizi için harmonik ölçümleri yapılırken, basınçlı hava hatlarında da nem ölçümleri yapılır. Çünkü basınçlı hava hatlarında meydana gelebilecek nem, tüm hatların tıkanmasına sebep olacağı gibi, pnömatik ekipmanların da arızalanmasına yol açmaktadır. Elektrik hatlarındaki harmonikler de benzer şekilde enerji alıcılarını olumsuz yönde etkileyip bakım maliyetlerini arttırmaktadırlar (motorların arızalanması gibi). Bu noktada, testo 6721, çiğleşme sıcaklığı şalteri, basınçlı hava içinde oluşabilecek nem risklerine karşı sistemi korur. Bunu yaparken basınçlı hat içerisindeki nem/sıcaklık değerlerini ölçerek hafızasındaki Mollier Diyagramından çiğleşme sıcaklığı değerini hesaplar ve ölçümlerini bu parametreye göre yapar. Çiğleşme sıcaklığı kriterleri ISO 8573 standartları dahilinde tanımlanmıştır ve havanın değişik klasifikasyonları, değişik uygulamalar için belirlenmiştir. Örneğin soğutmalı kurutucuların çıkışlarındaki tipik çiğleşme sıcaklığı değeri 3°C ler civarındadır. Bu kurutucular hemen her sektörde kullanılırlar. Amaç, bu kurutucunun çıkışındaki (dew point) çiğleşme sıcaklığı değerinin 3°C nin dışına çıkmasını engellemek, dolayısıyla basınçlı hava hattı içinde su oluşumunu engellemektir. İşte bu noktada işletmeye dağıtılan bu havanın dew point değeri, testo 6721 model çiğleşme sıcaklığı şalteri ile sürekli izlenir ve kritik bir durumda kontak çıkışı vererek sistemi koruyacak ek ünitelere müdahelede bulunur. (Örn. alarm çaldırarak sorumluyu uyarma gibi..) testo 6721 için, P2A yazılım denilen bir arayüz yardımıyla set değerleri atanır. Bu yazılım, cihaz ile iletişime geçerek cihazın kontak çıkış seviyeleri kullanım şartlarına göre ayarlanır ve bu şekilde cihaza herhangi bir şekilde dış yüzeyinden müdahele edilerek bu ayarları değiştirmek mümkün olmamaktadır. Cihaz 7/24 kesintisiz bir şekilde basınçlı hava hattınızı izleyerek su oluşumu yüzünden yükleneceğiniz zararları minimize eder. Cihazın çalışma aralığı -30…+30°Ctd arasında olup bir çok kurutucu çıkışı için ideal bir ölçüm aralığıdır. testo 6721, maliyetinin düşüklüğü sayesinde de işletmede bir çok noktaya takılıp gerek kurutucu çıkışları, gerek orta noktalar gerekse havanın tüketildiği son noktalara takılarak bir çok noktada çiğlenme riskini izleyerek denetim altına almış olur. Özellikle kompresör dairesi ile havanın tüketildiği son nokta arasındaki mesafeler uzadıkça ve yaz-kış, gece-gündüz arasındaki sıcaklık farklarından dolayı çiğleşme riski, hattın değişik noktalarında oluşabilmektedir. Özellikle hattın işletme dışına çıkıp sonra tekrar içeriye giriyor olması, basınçlı havanın değişik sıcaklık koşullarına maruz kalmasına sebep olur ve bu durum çiğleşme riskini tetikleyebilir. Yani üretim noktasında bir risk gözükmez iken, tüketim noktasında risk meydana gelmiş olabilir. En sağlıklısı tüm riskli bölgelerin tespit edilip bu noktalara testo 6721 takılması ve hattın denetiminde sürekliliğinin sağlanmasıdır. Bu sayede basınçlı hava hep istediğiniz standart kalitede üretilip tüketilmiş olacaktır, böylelikle gerek üretim kalitesinin artması, gerekse bakım maliyetlerinin azalması adına işletmeye fayda sağlayacaktır.

Basınçlı hava hatlarındaki kalitenin belirlenmesinin yanında, tüketiminin de ölçülmesi enerji optimizasyonu çalışmaları için apayrı bir öneme sahiptir. Ürettiğiniz havanın bir enerji çeşidi olduğundan yola çıkacak olursak, bu enerjinin denetiminin, firmanın bütçe denetimi ile eşdeğer bir konumda olduğunu görürüz. Bugün basınçlı havanın tüketimi çok maliyetli bir hal almış durumdadır. Gerek kaçaklardan, gerekse havanın kullanıcılar tarafından bilinçsiz bir şekilde tüketiliyor olmasından dolayı maliyetler ciddi boyutlara ulaşmaktadır. Ancak ne yazık ki bu maliyetler, bu sistemlerdeki tüketimlerin ölçülmediği için pek bilinmezler ve hiç farkında olmadan cebimizden düşürdüğümüz para gibi kaybolup giderler. İşte bu noktada denetimi ele almak gerekmektedir. Bu tüketilen havayı izlemek, buradan elde edeceğimiz bilgiler doğrultusunda kullanıcıları bilgilendirmek ve kaçakların önüne geçmek için mücadele etmek gerekecektir. İşte tam bu noktada testo 6446-6447 model ürünlerimiz ile basınçlı havanın tüketimi sürekli olarak izlenebilir ve kayıt altına alınır. Thermal mass flow diye bilinen metoda göre ölçüm yapan bu cihaz, klasik orifis plakası ya da pitot tüp uygulamalarına nazaran çok daha hassas bir ölçüm yapmaktadır. Çünkü ölçümünü diğerleri gibi hacimsel değil kütlesel olarak yapmaktadır. Kütle, ortamın basıncından ve sıcaklığından etkilenebilecek bir kavram olmadığı için ölçüm prensibinin hassasiyeti bir kez daha anlaşılmış oluyor. Diğer metotlar sıcaklık/basınç gibi çevresel faktörlerden etkilenirlerken termal kütle akışı, bu değişkenlerden etkilenmemektedir. Ancak ölçüm sonucu tüm dünyada hacimsel olarak baz alındığı için cihaz kendi içinde ISO2533 standartları doğrultusunda normalizasyon işlemi yapmakta ve çıkışı klasik hacimsel birim olan Nm3/sa olarak vermektedir. Bu normalizasyon işlemi cihaz tarafından otomatik olarak yapılmalıdır. Çünkü Ağrı dağında yaptığımız ölçüm ile deniz seviyesinde yaptığımız ölçümlerin birbirleri ile karşılaştırılabiliyor olması, ancak ve ancak normalizasyon işlemini yapmak ile mümkündür. Farklı ihtiyaçlar için farklı boru çaplarına entegre olarak gelebilen 6446/47 serisi cihazların, hattın kesilerek araya bağlanması ile akışın doğrudan cihaz üzerinden geçmesi sağlanır. Böylece sensörün yanlış ya da hatalı açı ile konumlandırılması diye bir problem de meydana gelmemiş olur. Eğer sensör 5° lik bir kayma ile monte edilirse, cihazın okuma hatası %10 civarında olur ve bu da ölçüm belirsizliğinizi arttıran bir durumdur. Bu durumun önüne geçebilmek için sensörün doğru konumlandırılması şarttır. testo 6446/47 serisi cihazlar ile anlık tüketim değerlerinin yanında toplam tüketimin de izlenmesi mümkündür. Böylece belli bir zaman dilimindeki toplam tüketim izlenebilir. Cihazlardan alınabilecek analog sinyal çıkışları sayesinde işletmedeki mevcut PLC sistemlerine sürekli bilgi transferi yapılabilir ve merkezi PC üzerinden otomatik izleme yapılıp raporlanabilir. Ya da toplam tüketimi sürekli görmek isterseniz cihazdan alınabilecek puls bilgisi ile mevcut bir sayaç modülüne bilgi gönderilerek sinyaller sayılabilir ve sayaç işletilmiş olur.

İşte bu sayede işletmenin üretmiş ve tüketmiş olduğu tüm basınçlı hava miktarı raporlanarak enerji girdi-çıktıları analiz edilebilir ve gerekiyorsa her bir departman için basınçlı hava bütçeleri oluşturarak herkesin havayı daha bilinçli bir şekilde kullanması sağlanabilir. Çünkü havayı verimli bir şekilde kullanma, bu metot sayesinde bir zorunluluk halini almıştır. Testo’nun basınçlı hat sistemlerinde kullanılan bu ürünleri ile basınçlı havanın izlenmesi ve denetim altına alınması sağlanır. Amacımız, tüm işletme sorumlularına basınçlı havanın çok önemli bir değer olduğu bilincini aşılamak ve ülke ekonomisine enerji optimizasyonu sayesinde katkıda bulunmaktır.